ขุททกนิกายภาค ๑
เอกนิบาต
๑๑. ปโรสตวรรค
เวริชาดก การอยู่ร่วมกับมีเวรกัน
พระศาสดา เมื่อประทับอยู่ ณ พระเชตวันมหาวิหาร ทรงปรารภ ท่านอนาถบิณฑิกเศรษฐี ตรัสพระธรรมเทศนานี้ ดังนี้.
ได้ยินว่าท่านอนาถบิณฑิกเศรษฐี ไปสู่หมู่บ้านส่วยแล้ว กำลังเดินมา พบพวกโจรในระหว่างทางจึงคิดว่า ไม่ควรพักแรมในระหว่างทาง ต้องไปให้ถึงพระนครสาวัตถีทีเดียว จึงขับฝูงโคมาถึงพระนครสาวัตถีโดยรวดเร็ว รุ่งขึ้นไปสู่พระวิหาร กราบทูลเรื่องนั้นแด่พระศาสดา พระศาสดาตรัสว่า ดูก่อน คฤหบดี แม้ในปางก่อน บัณฑิตพบโจรในระหว่างทาง ไม่ค้างแรมในระหว่างทาง ไปจนถึงที่อยู่ของตนทีเดียว ท่านอนาถบิณฑิกะกราบทูลอาราธนา จึงทรงนำเอาเรื่องในอดีตมาสาธก ดังต่อไปนี้ :
ในอดีตกาล ครั้งพระเจ้าพรหมทัตเสวยราชสมบัติอยู่ในพระนครพาราณสี พระโพธิสัตว์เสวยพระชาติเป็นเศรษฐี มีสมบัติมาก ไปสู่ที่รับเชิญในหมู่บ้านเพื่อการบริโภค เมื่อเดินทางกลับ พบพวกโจรในระหว่างทาง ไม่หยุดในระหว่างทางเลย รีบขับโคทั้งหลายมาสู่เรือนของตนทีเดียว บริโภคอาหารด้วยรสอันเลิศ นั่งเหนือที่นอนอันมีราคามาก ดำริว่า “เราพ้นจากเงื้อมมือโจร มาสู่เรือนตนอันเป็นที่ปลอดภัย” แล้วกล่าวคาถานี้ว่า :
"ไพรีอาศัยอยู่ในที่ใด บัณฑิตไม่พึงอยู่ในที่นั้น
บุคคลอยู่ในพวกไพรี คืนหนึ่งหรือสองคืน ย่อมอยู่เป็นทุกข์" ดังนี้.
พระโพธิสัตว์ เปล่งอุทานด้วยประการฉะนี้ กระทำบุญ มีให้ทานเป็นต้น แล้วไปตามยถากรรม.
พระศาสดาทรงนำพระธรรมเทศนานี้มาแล้ว ทรงประชุมชาดกว่า
ในครั้งนั้น เราตถาคตแลได้เป็นเศรษฐีเมืองพาราณสี ฉะนี้แล.
จบ เวริชาดก