ขุททกนิกายภาค ๑
เอกนิบาต
๖. อาสิงสวรรค
สังขธมนชาดก
ว่าด้วยการทำเกินประมาณ
พระบรมศาสดา เมื่อประทับอยู่ ณ พระเชตวัน มหาวิหาร ทรงปรารภภิกษุผู้ว่ายากเหมือนกัน ตรัสพระธรรมเทศนานี้ ดังนี้.
ในอดีตกาลครั้งพระเจ้าพรหมทัต เสวยราชสมบัติอยู่ในกรุงพาราณสี พระโพธิสัตว์บังเกิดในตระกูลคนเป่าสังข์ เมื่อมีงานในกรุงพาราณสีอย่างเอิกเกริก ก็พาบิดาไปทำการเป่าสังข์ ก็ได้ทรัพย์มาจากการนั้น ครั้นในเวลากลับก็กล่าวห้ามบิดาผู้ทำการเป่าสังข์อยู่ไม่ขาดระยะ ใกล้ ๆ ดงโจร บิดากลับพูดว่า จักไล่พวกโจรให้หนี ไปด้วยเสียงสังข์ แล้วเป่าเรื่อยไปไม่ขาดระยะ พวกโจรก็พา กันมารุมแย่งทรัพย์ไปหมด ทำนองเดียวกับเรื่องก่อนนั่นแหละ พระโพธิสัตว์กล่าวคาถา โดยนัยเดียวกับเรื่องก่อน ความว่า
"ท่านจะเป่าก็จงเป่าเถิด แต่อย่าเป่าจนเกินประมาณ
เพราะการเป่าเกินประมาณ เป็นการชั่วช้าของเรา
โภคะที่เราได้มาเพราะการเป่าสังข์ ได้ฉิบหายไป
เพราะท่านเป่าสังข์เกินประมาณ” ดังนี้.
พระบรมศาสดาครั้นทรงนำพระธรรมเทศนานี้มาแล้ว ทรงประชุมชาดกว่า
บิดาในครั้งนั้นได้มาเป็นภิกษุผู้ว่ายากในบัดนี้
ส่วนบุตรในครั้งนั้น ได้มาเป็นเราตถาคต ฉะนี้แล.
จบ สังขธมนชาดก
